Zijn basisscholen klaar voor onderzoekend en ontwerpend techniekonderwijs? Een steekproef onder VTB-scholen

Een grote oceaan van kennis die onontdekt voor ons ligt - wat kan er uitdagender zijn voor een kind?! Ook al kun je – zoals Isaac Newton het zag – slechts wat op het strand spelen met wat die oceaan aan kennis wil loslaten. Het gaat niet alleen om de ontdekking, het spelen zélf is al geweldig. Dat is wat wij onze kinderen, meer dan nu gebeurt, zouden moeten bijbrengen in het onderwijs. Maar dat is gemakkelijker gezegd dan gedaan, want achter deze eenvoudige formulering gaat een fenomenale verandering schuil. Immers, de schoolpraktijk van nu is gericht op rekenen, taal, aardrijkskunde, geschiedenis, allemaal in hun eigen keurig omlijnde kaders met eigen boeken, eigen uren en vooral weinig ruimte voor inbreng van de kinderen zelf. Gelukkig zien we hierin verandering komen. Dankzij het Programma VTB, Verbreding Techniek Basisonderwijs, is er op een groeiend aantal basisscholen aandacht voor wetenschap en techniek. Vaak gericht op 'iets maken' maar geregeld ook op onderzoekend en ontdekkend leren. Wat we echter zien is dat dit veelal steunt op de schouders van één of meer bevlogen leraren en/of techniekdocenten. Willen we de aandacht voor wetenschap en techniek structureel in het basisonderwijs inbedden, dan zullen meer (toekomstige) leraren hierin bijgeschoold moeten worden. Want in Nederland, maar ook in vele andere landen, blijkt dat zij zich vaak onvoldoende bekwaam voelen om onderwijs in natuurwetenschappen en techniek te geven. Onderzoek laat zien dat nascholing daar verandering in kan brengen. Deze professionalisering is de missie van VTB-Pro: (toekomstige) leraren uitdagen en stimuleren tot een wetenschappelijke houding: nieuwsgierig, creatief en onderzoekend. Zodat zij meer vertrouwen krijgen in eigen kunnen én een positievere houding ontwikkelen ten opzichte van wetenschap en techniek. Dat stralen ze uit in de klas: zo inspireren zij hun leerlingen. Deze constatering roept op haar beurt de vraag op hoe we dit moeten aanpakken. Wat werkt en wat niet? En waarom? Daarom is onderzoek naar wetenschaps- en techniekeducatie belangrijk. Dit boek biedt een 'state-of-the-art' van dit onderzoek dat de afgelopen jaren in Nederland heeft plaatsgevonden. Het theoretisch kader "Wetenschap & Techniek: een rijke leeromgeving", dat ontwikkeld is door de programmaraad van VTB-Pro geeft richting aan deze vernieuwingen. Niet alleen op pabo's en in de nascholing van leerkrachten is dit te merken maar ook in het onderzoek - binnen het nationale onderzoeksprogramma van VTB-Pro - dat momenteel wordt uitgevoerd. Daarin ligt de nadruk op de onderzoekende, wetenschappelijke houding van (toekomstige) leerkrachten.