Hoe leren docenten in een design based professionaliseringstraject voor design based education?

Inleiding en theoretisch kader
Hoger onderwijsinstellingen innoveren hun onderwijs om kwalitatief hoogwaardig onderwijs te geven en hun studenten voor te bereiden op het beroepsleven. Een veelvoorkomende innovatie is de introductie van een student-gerichte, activerende didactiek, in dit geval design based education (DBE). In DBE is de belangrijkste rol van de docent niet meer kennisoverdracht, maar coaching. Daarom is het belangrijk dat er professionaliseringsmogelijkheden zijn voor docenten. Eerder onderzoek heeft kaders voor effectieve professionalisering geïdentificeerd (Borko et al., 2010; Desimone, 2009): de inhoud moet gericht moeten zijn op studentleren en er moeten mogelijkheden zijn voor actief leren en samenwerken. Een belangrijke aanvulling voor professionalisering in de context van onderwijsinnovatie is dat de docent de mogelijkheid zou moeten
krijgen de innovatie te ervaren door de professionalisering congruent met de innovatie vorm te geven. Het is nog onduidelijk welke elementen en mechanismen leiden tot het succes van professionaliseringsprogramma’s in de context van innovatie in het HO.

Onderzoeksvragen
Hoe leren docenten tijdens een professionalisering gericht op DBE en welke elementen en mechanismen leiden tot succes?Wat is de rol van ondersteuning in de effectiviteit van de professionalisering?

Context
Deze studie onderzoekt een professionalisering over DBE van één opleiding van een Nederlandse hogeschool waar DBE in 2018 is geïntroduceerd. Er zijn een aantal kaders voor invoering opgesteld, waarbinnen de opleidingen relatieve vrijheid hebben om DBE, en de daarop gerichte docent professionalisering, vorm te geven. De professionalisering is tot stand gekomen door middel van ontwerponderzoek (Assen, 2020) en sinds september 2022 voor alle docenten verplicht. De professionalisering bestaat uit een iteratief leer- en
onderzoeksproces, waar docenten in duo’s en trio’s werken om via een onderzoekende dialoog vijf stappen te doorlopen, zie Figuur 1. Dit proces is expliciet design based, om de docenten de innovatie te laten ervaren als studenten.

Methode
Om antwoord te krijgen op de onderzoeksvragen zijn interviews afgenomen bij een facilitator van de professionalisering en bij zes docenten die de professionalisering recent hebben afgerond. Voor de facilitator richten de interviewvragen zich op de belangrijkste doelen en de inhoud van de professionalisering. Docenten beantwoorden vragen over hun ideeën over de innovatie, de inhoud van de professionalisering, wat en hoe ze tijdens de professionalisering geleerd hebben, en de invloed van deelname op hun
praktijk.

Voorlopige resultaten en conclusies
Op dit moment worden de interviews geanalyseerd op onderliggende mechanismes. Voorlopige resultaten tonen het belang van ondersteuning en uitwisseling met collega’s. Ook lijkt de overgang van het ontvangen van informatie naar het zelf doorlopen van het proces lastig voor docenten, misschien door de zelfregulatie en tijdsinvestering die daarvoor nodig is. Docenten ervaren de professionalsering als positief, maar vragen zich ook af “hoe nu verder”. Verwacht wordt dat studenten met dezelfde vraag zullen zitten.

Wetenschappelijke en praktische betekenis
Er is nog weinig bekend over werkzame mechanismen in professionaliseringsprogramma’s voor hoger onderwijs docenten. De uitkomsten van dit onderzoek kunnen onze wetenschappelijke kennis vergroten en bijdragen aan ontwerpcriteria voor nieuwe professionaliseringsprogramma’s.