Slim wonen ontzorgt

De Nederlandse samenleving vergrijst en steeds meer mensen worden ouder. Naast deze demografische ontwikkelingen stijgt het aantal inwoners met dementie, van 270.000 inwoners in 2017, naar 500.000 inwoners in 2040. Dementie is een overkoepelende term van het afnemen van mentale vaardigheden die zwaar genoeg zijn om het dagelijks leven te verstoren. Senioren met het stadium van ernstige dementie kunnen niet meer thuis blijven wonen en moeten verhuizen naar een intramurale woonzorgomgeving (verpleeghuis).
Echter, veel intramurale woonzorgomgevingen voldoen niet meer aan de wensen van de bewoners, mede door een verschuiving in het woonzorgconcept: van een focus op zorg met wonen, naar een focus op wonen met zorg als een service. Vergelijken met andere senioren, zijn senioren met dementie nog afhankelijker van de omgeving, omdat zij het grootste gedeelte van de dag binnen doorbrengen in de intramurale woonzorgomgeving, wat invloed heeft op hun kwaliteit van leven. Daarop rijst de vraag hoe de intramurale woonzorgomgeving ontworpen dient te worden om te voldoen aan de behoeften van de bewoners: senioren met dementie.
De Regionale Stichting Zorgcentra de Kempen (RSZK Zorgprofessionals) is een vooruitstrevende zorgorganisatie die zich bezig houdt met deze vraag. Ze is actief in verpleging, verzorging en thuiszorg en heeft in haar zorgpallet acht intramurale woonzorgomgevingen voor ruim 600 bewoners, waarvan momenteel ongeveer 290 bewoners met dementie. In de vastgoedplannen van RSZK Zorgprofessionals is opgenomen dat zij de komende jaren plek willen gaan bieden voor ruim 420 bewoners met dementie. Dit vergt renovatie-, uitbreidings- en nieuwbouwplannen in het vastgoed.
De doelstelling van het onderzoek ‘Slim wonen ontzorgt’ was het ontwikkelen van ontwerpprincipes en randvoorwaarden, in co-creatie met RSZK Zorgprofessionals, voor een slimme intramurale woonzorgomgeving voor senioren met dementie. De ontwerpprincipes en randvoorwaarden richten zich op een drietal gebieden: ruimte, technologie en het zorgconcept, waarbij het zwaartepunt op het gebied van ruimte en het gebouw ligt. Voor het gebouw zijn de principes gericht op de ruimten die het meest van belang zijn voor de bewoner: de entree en ontvangst, de gang, de ontmoetingsplek (woonkamer en keuken), de individuele ruimte en het sanitair.
Aan het eind is een drietal hulpmethodes aangeleverd bij RSZK die kunnen helpen bij het (her)ontwerpen van haar intramurale woonzorggroep. Eén ervan zijn de persona kaarten. Deze kaarten zijn te gebruiken om inzicht te krijgen in de verschillende bewoners en hoe deze leefstijlen en capaciteiten invloed hebben op het ontwerp. De keuzehulp geeft ondersteuning bij het maken van specifieke keuzes. Vanuit verschillende invalshoeken worden de keuzes gewogen en deze worden langs elkaar gezet om zo een weloverwogen keuze te maken in het ontwerp. Daarnaast is er de ‘RSZK Standaard’.
De RSZK Standaard is verwerkt in de vorm van een handboek en biedt een leidraad aan de organisatie voor het ontwikkelen van slimme intramurale woonzorgomgevingen voor senioren met dementie. Het biedt houvast voor het ontwikkelen van het Programma van Eisen – voor zowel een ruimte, als voor het totale gebouw en zowel voor renovatie, uitbreiding als nieuwbouw –, voor het maken van duurzame keuzes, voor aanknopingspunten voor het woonzorgconcept en het concept slimme zorg en het biedt houvast voor de nieuwe werkwijze binnen de organisatie met de persoonsgerichte benadering. Naast het ontwikkelen van vastgoed, kunnen de uitkomsten uit de ‘RSZK Standaard’ ook worden toegepast om het huidige vastgoed van de organisatie te toetsen.
RSZK Zorgprofessionals is een vooruitstrevende zorgorganisatie die de uitdaging wat betreft de toekomst met de sociale uitdagingen – de vergrijzing en de toenemende groep senioren met dementie – aangaat. Om in te spelen op de sociale uitdagingen in deze tijd en om zich te richten op de toekomst is de organisatie op zoek gegaan naar een nieuwe standaard. Dit is de ‘RSZK Standaard’.
Het onderzoek ‘Slim wonen ontzorgt’ heeft een houvast gegeven aan de organisatie om haar vastgoed te ontwikkelen op een uniforme wijze, om daarmee meer kwaliteit te kunnen leveren aan haar bewoners.
Dit PDEng traject vond plaats in de leerstoel Smart Architectural Technologies onder supervisie van Masi Mohammadi (PI).

ontwerpprincipes en randvoorwaarden voor een slimme intramurale woonzorgomgeving