Textiel: Een verdwenen bedrijfstak

Het nieuwe nummer van de serie 150 jaar leven in Eindhoven blikt terug op de textielnijverheid, eeuwenlang een van de economische pijlers in het bestaan van de Eindhovenaren. In de tweede helft van de 19e eeuw mechaniseert de textiel tot een industrie maar daarnaast blijft er binnen deze bedrijfstak een ambachtelijke traditie bestaan. Dat ambachtelijke karakter kenmerkt ook in de 20ste eeuw de textielindustrie in de Lichtstad. Met groot vakmanschap komen mooie en degelijke producten tot stand met een faam tot over de landsgrenzen. Zo zijn rond 1950 textielmerken uit Eindhoven als het BARA markiezendoek, de huishoudtextiel van Elias en de gordijnstoffen van De Haes een begrip in Nederland. Maar vervolgens voltrekt zich binnen een kwart eeuw de bijna complete neergang en valt het doek voor de meeste bedrijven. Slechts een enkele bijzondere, gespecialiseerde onderneming als Schellens, producent van mohair velours, weet te overleven maar verplaatst in 2009 haar bedrijf naar een nieuw onderkomen in Helmond. Inmiddels staat high tech Eindhoven mede aan de wieg van een veelbelovende nieuwe ontwikkeling op textielgebied: smart textiles ofwel slim textiel, mogelijk de opmaat van een nieuwe levensfase van de Eindhovens textieltraditie.

Bij het maken van al die stoffen zijn vele handen en hoofden betrokken. Een bijzondere plaats nemen de ontwerpers in. Binnen de Nederlandse textiel is Eindhoven vele tientallen jaren onbetwist leidend in design. Heel wat sierkunstenaars van naam en faam ontwerpen hele reeksen uiteenlopende patronen onder velerlei fraaie benamingen. De natuur is daarbij hun belangrijkste inspiratiebron. In menig deftiger vooroorlogs interieur treft men op de tafel linnengoed en op stoelen trijpbekleding uit Eindhoven aan, uitgevoerd met gestileerde dieren en planten. Veel Eindhovense textielproducten vinden afzet via particuliere verkoop en chique showrooms. Ondanks de verbreding van het assortiment in de naoorlogse periode verdwijnt de textielindustrie uit de stad en vervolgens ook steeds meer uit het plaatselijke collectieve geheugen. Onterecht. Musea in Nederland en het buitenland koesteren nog de roem van textielstad Eindhoven. Tijd voor een herwaardering waaraan deze uitgave hopelijk een bijdrage levert.