Lichtoplossingen voor applicaties waarin biologische effecten van licht een rol spelen

Licht is een sterk medium in het architectonisch ontwerp. Het spreekt zowel functionele als ook emotionele eisen aan. In de afgelopen twee decennia is duidelijk geworden dat licht ook een biologisch effect heeft. Licht kan gebruikt worden om alertheid te verhogen, ontspanning op te wekken of slaperigheid te onderdrukken. Licht dat door het netvlies ontvangen wordt, wordt niet alleen door de staafjes en kegeltjes verwerkt, maar ook door een 3e fotoreceptorcel, een lichtgevoelige ganglioncel. Vanuit deze cellen worden signalen naar de suprachiasmatic nucleus (SCN) van de hypothalamus gestuurd, de belangrijkste biologische klok in ons lichaam. Vanuit de SCN wordt informatie naar de pijnappelklier gestuurd, waar deze gebruikt wordt voor de productie van hormonen en de regeling van de lichaamtemperatuur (figuur 1). Beiden spelen een belangrijke rol in de regeling van onze circadiaanse ritmes. Circadiaanse ritmes zijn cycli van ongeveer 24 uur. ‘Circadiaans’ vindt zijn oorsprong in Latijn: ‘circa’ = ongeveer, ‘diem’ = dag. Zulke ritmes zijn in mensen, dieren en planten te vinden. Ze regelen ons dagelijks leven. Slaap/waak- en eetpatronen, hormoonproductie en hersenactiviteit zijn typische voorbeelden voor circadiaanse cycli (zie figuur 2 voor voorbeelden van circadiaanse ritmes). Circadiaanse ritmes bepalen onder andere wanneer we ons slaperig, actief of alert voelen. In dit artikel worden eerst de algemene principes voor de biologische effecten van licht beschreven waarbij ingegaan wordt op directe en indirecte toepassingen van deze effecten. Daarnaast is ook kleur van groot belang, daarom ook een uiteenzetting over de effecten van gekleurd licht. Het artikel wordt afgesloten met een kort vooruitzicht.