Gebiedsgerichte uitvoering reconstructie: stappenplan met afwegingsmodel voor het bepalen van de uitvoeringsstrategie

De reconstructie van het landelijke gebied is door rijk, provincies en gebiedspartijengebiedsgericht opgepakt. Vooralsnog lijkt de uitvoering van de reconstructieplannenongestructureerd en benutten de partijen de kansen nog onvoldoende. Dit is onder andere te herleiden uit het feit dat met de gebiedsgerichte strategie een nieuwe rolverdeling is ontstaan tussen het rijk, de provincies en gebiedspartijen (initiatiefnemers van projecten). In de praktijk blijkt dat allerlei zelfstandige partijen en projectorganisaties projecten uitvoeren in het kader van het reconstructieplan, waarbij de provincie - ondersteund door de reconstructiecommissie (RC) en het programmabureau (PB) - zich beperkt tot de programmering van doelen, de verdeling van financiële middelen en terugkoppeling naar het rijk via het uitvoeringsprogramma. De afspraken over doelen, middelen, verantwoordelijkheden en monitoring blijken per project te variëren, waardoor een gefragmenteerd beeld van de uitvoering en mogelijkheden voor het ontwikkelen van projecten is ontstaan. De behoefte aan een kader bestaat voor het omgaan met de veranderde manier van aansturing en het verbeteren van de kwaliteit van de afstemming tussen reconstructieplannen en projecten. De opdracht van ARCADIS was een kader te ontwikkelen dat procesvarianten aanreikt hoe binnen het gebiedsgerichte reconstructieproces doelen en partijen effectief en efficiënt verbonden kunnen worden, waarbij is aangegeven wie de mogelijkheden heeft om daarvoor een inspanning te verrichten.De opdracht kende een aantal fases. In de eerste fase is inzicht verkregen in het proces van de reconstructie en is de scope gedefinieerd. De tweede fase heeft geleid tot een ontwerp van het kader op basis van een bureaustudie en de praktijk en is voorgelegd aan een aantal programmabureau- medewerkers. In fase drie heeft het ontwerp geleid tot een stappenplan met afwegingskader waarmee ARCADIS samen met haar klanten procesontwerpen kan opstellen voor het uitvoeren van de plannen.Het stappenplan bestaat uit vijf stappen, waarmee inzicht wordt verschaft in de mogelijke uitvoeringsstrategieën voor de betreffende uitgangssituatie, een keuze wordt gemaakt voor één of een combinatie van deze strategieën en de gekozen strategie wordt uitgewerkt tot een procesontwerp. Hiervoor is een afwegingskader opgesteld dat zes strategieën onderscheidt. Om de mogelijke strategieën te verkrijgen moet een afweging gemaakt worden (1) hoeveel invloed de provincie met RC en PB behoudt op het eindresultaat (projecten) en (2) of afzonderlijke partijen dan wel gebiedscoalities de projectorganisaties vormen. Het gaat om de volgende strategieën, waarbij het provinciaal vastgestelde reconstructieplan als startpunt dient:·Top down realiseren; de provincie realiseert zelf projecten op basis van het reconstructieplan.·Bottom up realiseren; allerlei partijen realiseren projecten op basis van het reconstructieplan.·Programmeren; het programmabureau stelt prestaties op als kader voor projecten van initiatiefnemers.·Uitbesteden; initiatiefnemers realiseren de contractueel met de provincie vastgestelde doelen.·Top down samenwerken; een provinciaal projectteam eventueel met initiatiefnemers realiseert projecten.·Bottom up samenwerken; een projectteam van initiatiefnemers realiseert projecten waarvoor het afspraken maakt met de provincie.De zes strategieën zijn verder uitgewerkt door middel van een beschrijving en eenproceslay-out met te volgen acties, beslissingen, inhoudelijke en financiële documenten en momenten voor monitoring.Het stappenplan helpt ARCADIS samen met haar klant bewust te kiezen voor één of een combinatie van uitvoeringsstrategieën met procesontwerp. Het stappenplan bestaat uit de volgende stappen:1. Bepalen van de strategie(ën);2. Vaststellen van één of een combinatie van strategieën;3. Vaststellen van proceslay-out(s) voor het op te stellen procesontwerp;4. Opstellen en vaststellen van het procesontwerp op basis van de proces-layout(s);5. Toepassen van het procesontwerp.Als conclusie kan worden gesteld dat het stappenplan met afwegingsmodel een kader biedt voor het ontwikkelen van procesvarianten binnen het reconstructieproces om doelen en partijen af te stemmen. Een afweging geeft inzicht in de mogelijke strategieën voor de gegeven situatie, zodat bewust strategieën gekozen kunnen worden. Door per strategie de consequenties voor de organisatie, het maken van afspraken, het afstemmen van doelen en partijen en monitoring door te spreken, kan gericht een procesontwerp worden opgesteld. De daadwerkelijke werking van het stappenplan zal in de praktijk moeten blijken. Praktische kennis en ervaring zijn nodig om het stappenplan te gebruiken in verschillende situaties en in situaties waarin voortschrijdend inzicht leidt tot bijstelling van de toegepaste strategieën en het stappenplan. Daarbij kan een uitvoeringsprogramma een hulpmiddel zijn voor het monitoren en bewaken van het overzicht door afspraken over doelen, middelen en verantwoordelijkheden te bundelen. Bij het opstellen van het uitvoeringsprogramma moet men zich dan wel bewust zijn van de toegepaste strategieën.