De implementatie van techniek op school : een quickscan

In dit onderzoek staat de invoering van onderwijs in techniek in het primair onderwijs centraal. Sinds 1998 is onderwijs in techniek een onderdeel van de kerndoelen en de afgelopen jaren is er via allerhande subsidies en bijscholingsmogelijkheden getracht om scholen te stimuleren om onderwijs in techniek te implementeren. TechniekTalent. nu en VONK hebben in 2011 het initiatief genomen om een onderzoek aan te vragen voor Kortlopend Onderwijsonderzoek, wat uitgevoerd is in 2012 door de Eindhoven School of Education, het onderwijsexpertisecentrum van de Technische Universiteit Eindhoven, en IVA Beleidsonderzoek en Advies. Doel van het onderzoek is om scholen nader te ondersteunen bij de invoering van onderwijs in techniek door een handzaam instrument te ontwikkelen, opdat scholen een soort zelftest kunnen doen waarmee ze inzicht verkrijgen in de situatie van (de implementatie van) onderwijs in techniek op hun school. Dit heeft geresulteerd in het voorliggende onderzoek, waarin de beschrijving en ontwikkeling van de zelftest, een Quickscan, de kern vormt. Het onderzoek beantwoordt de volgende vraag: Hoe ziet een instrumentarium er uit waarmee scholen kunnen vaststellen voor welke aspecten (variabelen/onderdelen) en in welke mate onderwijs in techniek in hun praktijk en beleid is verankerd en in welke richting aanpassing / uitbreiding nodig is? De bestudeerde literatuur vormde de basis voor dit onderzoek. Er kwamen verschillende belangrijke aspecten van onderwijs in techniek naar voren, alsmede belangrijke aspecten voor het invoeren van een onderwijsinnovatie. Al deze aspecten zijn, aangevuld met enkele verkennende interviews, verzameld in een groot overzicht en voorgelegd aan 18 verschillende experts uit de onderwijspraktijk. Met hulp van deze experts is een conceptversie van de Quickscan tot stand gekomen. De Quickscan is vervolgens in een testfase bij 14 scholen afgenomen. Deze Quickscan bestond uit verschillende vragen waarop respondenten per vraag konden aangeven of een bepaald onderdeel (bijv. voorbereidings- en ontwikkeltijd voor onderwijs in techniek) ‘niet of nauwelijks’ aanwezig was, ‘voldoende’ of ‘uitgebreid’ aanwezig was. Zowel de huidige als de gewenste situatie kon worden aangegeven. Tijdens het invullen van de Quickscan was er een onderzoeker aanwezig die de opmerkingen over de Quickscan noteerde. Op die manier kon worden ingeschat of de vragen begrijpelijk waren en de antwoordcategorieën genoeg van elkaar verschilden. Tevens konden de respondenten aangeven of er bepaalde vragen overbodig waren of dat er bepaalde vragen ontbraken. Bij analyse van de resultaten uit de testfase van de Quickscan bleek bij dat sommige vragen (‘items’) aanpassing nodig was. Andere vragen konden direct worden overgenomen in de Quickscan. Zowel de eindversie van de Quickscan als de versie die gebruikt is in de testfase, zijn in het rapport opgenomen. Het uiteindelijke instrument bestaat uit 34 items die gaan over de volgende belangrijke thematieken: Inhoud en vormgeving onderwijs, Faciliteiten, Expertise en Beleid. De vragen dienen te worden ingevuld door de volgende betrokkenen bij het onderwijs in techniek: directeur/leidinggevende, leerkracht, techniekcoördinator. Het instrument kan in ongeveer 10 tot 15 minuten worden ingevuld en leidt via een eenvoudige scoringsprocedure tot inzichten en adviezen. De Quickscan kan digitaal worden ingevuld via www.techniekinjeklas.nl. Het onderzoek sluit af met enkele aanbevelingen over het gebruik van de Quickscan en eventuele ondersteuningsmogelijkheden voor scholen. De Quickscan is een momentopname en zou eigenlijk (vijf)jaarlijks moeten worden ingevuld. Het belang van de Quickscan in het kader van de kwaliteitszorg wordt onderstreept.