Kruisbestuiving wetenschap en muziek
Zaterdag uitvoering door onder meer Orkest Zuid
„Ik zal uitleggen waar de grootste uitdaging zit in het begrijpen van het ontstaan van het leven. Ook zal ik aangeven waarom het – ondanks alle onderzoeksinspanningen – nog lang, heel lang zal duren voordat in een laboratorium een levende cel uit alle moleculen die daarvoor nodig zijn kan worden gemaakt.”
Aan het woord: Bert Meijer (60), onder meer hoogleraar Organische Chemie aan de TU/e in Eindhoven. Zaterdag 27 juni houdt hij in Muziekgebouw Eindhoven de lezing Waarom we geen leven kunnen maken. De lezing is onderdeel van het project Wagner en de oersoep, waarin Orkest Zuid een bewerking van Der Ring des Nibelungen van Wagner en Grief of Gravity van Monique Krüs zal spelen.
In dit project staat de verbinding tussen wetenschap en muziek centraal. Hoe is het leven op aarde ontstaan en kunnen we zelf leven maken? Hoe bouwde Wagner zijn muziek op, welke muzikale moleculen gebruikte hij. „De vraag naar het ontstaan van het leven is wellicht de belangrijkste vraag van deze eeuw”, zegt Bert Meijer. „Maar het is ook de vraag waar geen wetenschappelijk antwoord op is te geven. Door de technologische vooruitgang hebben we wel veel inzicht gekregen in de complexiteit van de moleculaire celbiologie. En daar komt Wagner in beeld. In Der Ring des Nibelungen ontwikkelen muzikale moleculen en cellen zich tot een reusachtig ‘Gesamtkunstwerk’ dat maar liefst vier opera’s omvat. Wagners compleet nieuwe perceptie van muzikale ontwikkeling was revolutionair. Het is fascinerend om te ontdekken hoe zijn Leitmotive – motiefjes of melodieën gekoppeld aan personen of situaties – zich ontplooit naarmate het werk vordert en samen een complex en geniaal muzikaal vlechtwerk vormen. Waar de moleculaire evolutie centraal staat in het ontstaan van leven is het bij Wagner een muzikale evolutie.”
Componist en arrangeur Christiaan Janssen heeft van de in totaal veertien uur durende Ring een bewerking voor harmonieorkest gemaakt van iets meer dan een uur. „Een compilatie waarin veel is weggelaten, maar die het verhaal zo goed mogelijk volgt met behoud van de eigenheid van de muziek”, zegt dirigent van Orkest Zuid, Jos van de Braak.
De Ring wordt zaterdagavond voorafgegaan door de cantate Grief of Gravity van Monique Krüs, die daarin zelf de sopraansolo zingt. Krüs heeft zich bij het schrijven van haar cantate laten inspireren door Meijers Lowlands College uit 2009. „Het is een prachtig stuk waarin je als het ware de atomen hoort samenkomen tot moleculen en vervolgens tot leven. Ik ben er trots op dat mijn werk inspireerde tot zulke mooie muziek”, aldus de prof.
Omdat de kunsten en de wetenschappen zoveel overeenkomsten hebben, hoopt Meijer – die naar eigen zeggen onder zijn (oud-)studenten en promovendi goede musici aantrof – op een kruisbestuiving.
„Liefhebbers van muziek krijgen zo een vleugje mee van de schoonheid van de wetenschap en de wetenschapper heeft een mogelijkheid om zijn fascinatie te delen met een breed publiek dat normaal niet bij hem in de collegebanken zit of bij lezingen aanwezig is.”
Wagner en de oersoep. Muziekgebouw Eindhoven, zaterdag 27 juni om 20.15 uur. Met Orkest Zuid, Monique Krüs en Bert Meijer